ชุดเกราะซามูไรญี่ปุ่น(Japanese Samurai Armor)
เรื่องโดย ศ.ดร. ปิติ สุคนธสุขกุล(นิตยสารคู่บ้านฉบับที่ 45)
ฉบับนี้ Good
Design นำออกนอกเรื่องการก่อสร้างไปเรื่องของการออกแบบชุดเกราะที่นอกจากจะต้องคำนึงถึงประสิทธิภาพในการป้องกันตัวแล้ว
ยังเป็นศาสตร์และศิลป์ที่สะท้อนความเป็นตัวตนของชาติเป็นอย่างดี
เรื่องที่นำมาเขียนในคราวนี้ก็เป็นประสบการณ์ตรงจากการเดินทางในปลายปีที่แล้ว โดยผมได้มีโอกาสไปเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์แห่งชาติของประเทศญี่ปุ่น
ซึ่งจัดการแสดงภายในออกเป็นหลายหมวดหมู่ แต่ส่วนที่ผมสนใจและต้องการจะดูเป็นอย่างมากคือส่วนของที่เป็นของเสื้อเกราะโบราณของญี่ปุ่น
เพราะว่าตลอดระยะเวลาตั้งแต่เป็นเด็กจนโตเป็นผู้ใหญ่ ผมมีโอกาสได้ดูและชื่นชมกับภาพยนต์ญี่ปุ่นเกี่ยวกับซามูไรและมีความสนใจในเรื่องการแต่งกายของซามูไรญี่ปุ่นเวลาออกศึกเสมอ
เมื่อมีโอกาสได้ไปพบของจริง จึงได้ทำการเก็บข้อมูลเพื่อนำมาเล่าสู่กันฟัง ก่อนอื่นผมต้องขอออกตัวว่า
ผมไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญด้านนี้โดยตรง ดังนั้น ผมอาจจะเขียนไม่ตรงตามหลักวิชาการหรือผิดเพี้ยนไปบ้าง
ถ้าท่านผู้รู้อ่านพบต้องขออภัยมา ณ ที่นี้ ยินดีน้อมรับคำติชม
ประเทศญี่ปุ่นเป็นประเทศที่มีการพัฒนาชุดเกราะมาเป็นระยะเวลานาน
ตั้งแต่ศตวรรษที่ 4 เชื่อกันว่าชุดเกราะโบราณของญี่ปุ่นนั้นได้รับอิทธิพลมาจากชุดเกราะของจีนและเกาหลี
โดยมีการใช้วัสดุหลากหลายประเภทในการทำชุดเกราะ เช่น เส้นใยธรรมชาติ หนังสัตว์ ผ้า
กระดองเต่า ไม้ไผ่ และ โลหะ ลักษณะเด่นของชุดเกราะของประเทศญี่ปุ่น เป็นชุดเกราะที่ออกแบบมาให้มีลักษณะเบาและทำให้ผู้สวมใส่สามารถเคลื่อนไหวด้วยความรวดเร็ว
เนื่องจากซามูไรในบางครั้งอาจจะต้องทำการต่อสู่แบบตัวต่อตัว
ถ้าชุดเกราะที่ใช้มีความแน่นหนาเกินไป ทำให้เคลื่อนที่ได้เป็นไปได้ยาก
ชุดเกราะซามูไรญี่ปุ่นมีชื่อเรียกสั้นๆ
ว่า Dou
หรือ Do มีส่วนประกอบหลัก 5 ส่วน (ภาพประกอบที่ 1) คือ หมวก (Kabuto) เกราะส่วนหน้าอก
(Do) เกราะป้องกันไหล่ (Sode)
เกราะป้องกันสะโพก (Kusazuri) และ เกราะป้องกันหน้าขา (Haidate)
นอกจากนี้ยังมีส่วนประกอบอื่นเพิ่มเติมเช่น เกราะป้องกันคอและหน้า (Mengu)
เกราะป้องกันแขนและมือ (Kote and Tekko) และ
เกราะป้องกันหน้าขา (Suneate) ภาพประกอบ 1 ที่นำมาให้ดู เป็นชุดเกราะแบบ
Gosoku ที่ได้รับการพัฒนาขึ้นในศตวรรษที่ 16 ซึ่งถือเป็นชุดเกราะที่ค่อนข้างสมัยใหม่
 |
| ภาพประกอบ 1 องค์ประกอบของชุดเกราะซามูไร (ศตวรรษที่ 16) |
ประเภทของชุดเกราะญี่ปุ่นสามารถแบ่งได้ออกเป็น 2 ประเภทหลักๆ ตามรูปลักษณะของเกราะหน้าอก (Do) ได้ดังนี้
1. Kozane Armor (ภาพประกอบ
2 และ 3) ชุดเกราะชนิดนี้ ส่วนที่เป็นเกราะหน้าอก (Do) ทำขึ้นโดยการเย็บแผ่นไม้
แผ่นหนัง กระดองเต่า หรือ แผ่นเหล็ก ที่ตัดเป็นขนาดสี่เหลี่ยมเล็กๆ สานด้วยเส้นด้ายประกอบกันขึ้นทั้งในแนวนอนและแนวตั้งเป็นชุดเกราะหน้าอก
(Lamellar Armor) อาจจะมีการทาเคลือบเงาเพื่อป้องกันความชื้น
ชุดเกราะแบบ Kozane นี้สามารถแบ่งออกเป็นกลุ่มย่อยออกได้อีกหลายกลุ่ม
เช่น O-yoroi,-maru,
Haramaki dou, Hon kozane dou (do)
และ Hon-iyozane dou (do)
or Nuinobe dou (do)
เป็นต้น
 |
| ภาพประกอบ 2 รูปแบบการเย็บแผ่นเกราะ Lamellar สำหรับชุดเกราะแบบ Kozane |
 |
| ภาพประกอบ 3 ชุดเกราะแบบ Kozane (ที่มา Tokyo National Museum) |
2. Tosei-gusoku (ภาพประกอบ
4) ในชุดเกราะประเภทนี้ ส่วนที่เป็นเกราะหน้าอกทำขึ้นมาจากแผ่นเหล็กชิ้นเดียว
โดยได้รับการพัฒนาขึ้นในช่วงศตวรรษที่ 15 เนื่องจากวิวัฒนาการด้านการตีเหล็กที่ดีขึ้นประกอบกับการเข้ามาของอาวุธปืน
ทำให้ซามูไรต้องมีการพัฒนาชุดเกราะให้มีประสิทธิภาพในการป้องกันตัวเองสูงขึ้น
การทำเกราะหน้าอกด้วยโลหะเพียงชิ้นเดียวจะให้ประสิทธิภาพในการป้องกันกระสุนปืนที่สูงกว่า
ชุดเกราะแบบ Gusoku นั้นสามารถแบ่งเป็นกลุ่มย่อยได้อีกหลายกลุ่ม
เช่น Okegawa Dou, guskou, Hishinui dou or Hishi-toji dou,
Munemenui dou or Unamenui dou เป็นต้น โดยความแตกต่างของกลุ่มย่อยแต่ละกลุ่มจะอยู่ที่รูปทรงของเกราะ
บางกลุ่มจะทำให้มีรูปร่างหน้าตาให้ออกมาคล้ายกับแบบ Kozane แต่ตีขึ้นมาจากเหล็กแผ่นเดียว
หรือบางกลุ่มก็เป็นแผ่นเรียบไม่มีลาย (Hotoke dou gusoku) บางกลุ่มก็ได้รับอิทธิพลจากชุดเกราะของยุโรป (Hatomune dou gusoku) เป็นต้น
 |
| ภาพประกอบ 4 ชุดเกราะแบบ Tosei-gusoku (ที่มา Tokyo National Museum) |
เรื่องราวของชุดเกราะยังมีอีกมาก
ที่นำมาเล่าให้ผู้อ่านเป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งเท่านั้น ยังมีชุดเกราะอีกจำนวนหนึ่งที่มีชื่อเสียงแต่เราอาจจะไม่รู้จัก
ยกตัวอย่างเช่น ชุดเกราะของนักรบธิเบตที่มีความสง่างามและสวยงามมาก
ผมได้ไปพบเจอในพิพิธภัณฑ์แห่งชาติของ Scotland ถ้ามีโอกาสผมจะนำมาเขียนเล่าให้ฟังกันอีกครับ
หากท่านผู้อ่านสนใจจะหาความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับชุดเกราะซามูไร สามารถหาอ่านได้ตาม
Links ด้านล่างนี้ครับ สวัสดีครับ
เอกสารอ้างอิงและที่มาของรูป
